Tanıtım

EGE ÜNİVERSİTESİ

Solunum Araştırmaları Merkezi (EgeSAM)

Translasyonel Pulmonoloji Araştırma Grubu (Ege-TPAG)

Tanıtımı ve Projeleri

Translasyonel tıp temel bilimlerdeki laboratuvar araştırmalarının, tanı ve tedavi amaçlı hastaların yararına klinik uygulamalara dönüşümünü hedeflemektedir. Laboratuvar masasından hasta yatağına (bench-to-bedside) olarak da tanımlanan translasyonel tıp, birçok farklı disiplin arasında işbirliği gerektiren yeni bir araştırma anlayışıdır. Akciğer hastalıklarını konu alan Translasyonel Pulmonoloji Araştırma Grubu (TPAG) Ege Üniversitesi Tıp Fakültesinden Göğüs Hastalıkları, Allerji-İmmunoloji, Meslek Hastalıkları, Onkoloji, Tıbbi Biyoloji, Tıbbi Genetik, Patoloji, Farmakoloji, Histoloji ve Embriyoloji; Fen Fakültesinden Kimya, Biyokimya, Biyoloji, Matematik; Biyomühendislik ve Eczacılık Bölümlerindeki araştırmacılardan oluşmuştur. Bu multidisipliner araştırma grubuna yapılan projeler çerçevesinde ulusal ve uluslararası pek çok üniversiteden araştırmacı katılmıştır. İzmir’deki Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir Yüksek Teknoloji Üniversitesi, Katip Çelebi Üniversitesi ve Suat Seren Göğüs Hastalıkları ve Cerrahisi Eğitim Araştırma Hastanesi yanısıra İstanbul’daki Marmara ve Medipol Üniversitelerinden 40’den fazla araştırmacı TPAG bünyesindeki projelerde yer almaktadır. Ulusal araştırmacılar dışında Almanya, Polonya, Belçika, Finlandiya, İsrail, Avusturya ve ABD üniversitelerinden ya da global AR-GE sektöründen araştırmacı ya da danışmanları içermektedir.

Bu çok disiplinli yapı aslında bir ihtiyaçtan doğmuştur. 2013 yılında mesleki hava yolu hastalıklarının tanısına yönelik kurulan Türkiye’nin ilk “Spesifik Bronş Provokasyon Testi Laboratuvar”’ında Göğüs Hastalıkları, Meslek Hastalıkları ile Fen Fakültesi Biyokimya ekibi bir arada çalışmaya başlamıştır. Finlandiya Meslek Hastalıkları Enstitüsü ile işbirliği ve Ege Üniversitesi BAP desteğiyle faaliyete geçirilen bu projedeki başarı, hem kurumsal hem de uluslararası işbirliklerini kalıcı hale getirmiştir.

Mesleki hava yolu hastalıkları projesi ile eşzamanlı 2013 yıllında Fen Fakültesi Kimya bölümü ve Göğüs Hastalıkları A.D. arasında başka birçok disiplinli proje çalışması başlamıştır. Akciğer kanserinin erken tanısına yönelik soluk havası analizlerin içeren Doç. Dr. Levent Pelit’in yürütücü olduğu “Akciğer Kanserinin Erken Teşhisi İçin Nefeste Biyomarker Tayinine Yönelik İnvaziv Olmayan Yöntem Geliştirilmesi” adlı proje, TÜBİTAK tarafından desteklenmeye uygun bulunmuştur. Bu projeyle de Türkiye’de ilk kez soluk havasında akciğer kanseri erken tanısı koymaya yönelik çok disiplinli bir çalışma başlatılmış olmuştur.

TPAG üyesi Doç Dr Füsun Pelit’in yürütücü olduğu  “Klinik Örneklerde Biyomarker Profilinin Belirlenmesi İçin 96 Lık İnce Film Mikroözütleme Çubuklarının Geliştirilmesi Ve Üretimi” adlı projesi 2015 yılında TÜBİTAK tarafından desteklenmesine karar verilmiştir.

TPAG üyesi Prof. Dr Tuncay Göksel’in yürütücü olduğu, 5 üniversiteden 26 araştırmacının katıldığı “Akciğer Kanserli Hastaların Bireye Özgü Moleküler Tanı Ve İzleminde Likit Ve Volatil Biyopsinin Kullanımı” adlı proje için, 2017 yılında TÜBİTAK tarafından desteklenme kararı verilmiştir.

2013 yılında Avrupa Birliği-Lifelong Learning Programme (Leonardo Da Vinci Transfer of innovation) programına “Innovative Methodology for Vocational Education and Training for Occupational Airway Diseases (IMVET-OADs)” adlı projeyle başvurulmuştur. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları liderliğindeki Türkiye, Finlandiya ve Yunanistan’dan oluşan konsorsiyuma Ege Üniversitesi (Tıp Fakültesi Göğüs hastalıkları, Meslek Hastalıkları, Mikrobiyoloji, Fen Fakültesi Biyokimya), Türk Toraks Derneği, Bornova Belediyesi, Esnaf ve Sanaatkarlar Odası, Finlandiya Finish Institue of Occupational Health, Yunanistan CYBERALL-ACCESS adlı AR-GE şirketi katılmıştır. Projemiz desteklenmeye hak kazanmamış ancak Avrupa Birliği Bakanlığı tarafından konsorsiyumu güçlendirerek tekrar başvurmamız önerilmiştir.

2014 yılında yine Ege Universitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları liderliğinde Ankara Üniversitesi, D. Eylül Üniversitesi, Türk Toraks Derneği, Bornova Belediyesi, Esnaf ve Sanaatkarlar Odası ile European Society for Occupational and Environmental Medicine, Finlandiya Finish Institue of Occupational Health ve Fundacio Hospital Universitari Vall D'hebron-Institut De Recerca’den oluşan güçlü bir uluslararası konsorsiyum kurarak Avrupa Birliği-Erasmus Plus programına “Strategic Partnership for an Innovative Methodology of Vocational Education and Training in Occupational Airway Diseases (SPIMVET-OADs)” adlı proje ile başvurduk. Bu proje de destek alamasa da işbirliğindeki başarı ve kararlılık Avrupalı partnerlerin dikkatini çekmiştir. 2015 yılında Prof Lidya Budnik (Hamburg Üniversitesi) liderliğinde verilen Avrupa Birliği-COST projesine, çalışma grubu üyemiz Doç Dr Özlem Göksel yardımcı araştırmacı olarak davet edilmiştir. “Diagnosis, Monitoring and Prevention of Exposure-Related Noncommunicable Diseases (DiMoPEx)” adlı bu projenin Avrupa Birliği tarafından kabul edilmesiyle grubumuz ilk kez Avrupa Birliği (COST) projesine katılmıştır. Doç. Dr Özlem Göksel DiMoPEx projesi kapsamında bilginin tüm Avrupa’da yayılımından sorumlu çalışma grubunun başkan yardımcılığına getirilmiştir. Bu COST projesi şemsiyesi altında Doç Dr Özlem Göksel yürütücülüğünde TPAG ekibi tarafından verilen “Soluk Havası Volatil Organik Yapılar ve Periferik Kan mikroRNA Biyomarkerları Yolu ile Moleküler Astım Endotiplerinin Belirlenmesi Çalışması (VOC/miRNA-Endotip)” adlı 2515-TÜBİTAK/COST projesi de desteklenmeye uygun bulunmuştur. Bu iki projeye ek olarak DiMoPEx projesi kapsamında grubumuz üyelerinden Doç Dr Levent Pelit’in yürütücü olduğu  “Akciğer Kanserinin Erken Teşhisi İçin Nefeste Biyomarker Tayinine Yönelik İnvaziv Olmayan Yöntem Geliştirilmesi” adlı proje ile Doç Dr Füsun Pelit’in yürütücü olduğu “Klinik Örneklerde Biyomarker Profilinin Belirlenmesi İçin 96’lık İnce Film Mikroözütleme Çubuklarının Geliştirilmesi ve Üretimi” adlı TÜBİTAK projelerinin Avrupa Birliği-COST-projelerine dönüşümü için başvurulmuştur. İki projenin de COST’a dönüşümü kabul edilmiştir. Ayrıca bu aksiyon kapsamında grubumuzun kurum dışı üyesi Prof. Dr Yasemin Baskın’ın yürütücü olduğu  “The molecular mechanism and the role of peritoneal fluidic flow as a component of the physical microenvironment on peritoneal metastasis of ovarian cancer” adlı projenin de COST’a dönüşümü kabul edilmiştir.  

Yürütücü ekipte bir Türk klinisyen yer aldığı DiMoPEx COST projesi ve primer yürütücüsü bir Türk klinisyen olan VOC/miRNA-Endotip projesi Sağlık -Klinik Bilimler alanında Türkiye’nin ilk iki COST projeleri olmuştur. Bu durum Üniversitemiz AR-GE potansiyeli açısından önemli bir aşamadır.

2014 yılında SPIMVET-OADs Erasmus plus projesi nedeniyle Ankara’da yapılan görüşmeler sırasında Kalkınma Bakanlığı Müsteşarı tarafından yeni DPT proje anlayışının değişeceği, yeni açılacak proje çağrılarında bizim gerçekleştirdiğimiz tarzda uluslararası multidisipliner araştırma ortamlarının destekleneceği ve bu çağrıya başvurmamız önerilmiştir. 2014 Temmuz ayında açılan Kalkınma Bakanlığı’nın “Araştırma Altyapıları Projesi” çağrısına Tuncay Göksel liderliğinde Ege-TPAG olarak “Translasyonel pulmonoloji alanında erken tanı, takip ve tedavide kullanılmak üzere yeni nesil polimerik nanopartikül tabanlı medikal sensör ve sistemlerin geliştirilmesi” adlı proje ile başvurulmuştur. Ege Üniversitesinden Tıp (Göğüs Hastalıkları, Farmakoloji, Meslek Hastalıkları, Medikal Onkoloji, Radyasyon Onkolojisi, Patoloji), Fen (Analitik Kimya, Biyokimya, Biyoloji, Fizik), Eczacılık, Biyomühendislik  Fakülteleri yanısıra İzmir Yüksel Teknoloji, Dokuz Eylül ve Marmara Üniversitelerinden çok disiplinli 27 araştırmacıdan oluşan projemiz ilk aşamayı geçmiş, ikinci aşamaya kalmıştır. İkinci aşama sözlü değerlendirme sonrası çok iyi geri bildirimler alınmasına rağmen projemiz desteklenmeye hak kazanmamıştır.

Alanında Türkiye’de bir ilk olan Ege-TPAG’ın ekshale soluk havası analizlerinde, başta akciğer kanseri ve diğer hava yolu hastalıkları olmak üzere kişiye özel tanı kiti geliştirilip uygulanmasında ve hava yolu hastalıklarının biyomonitoringinde ulusal referans haline gelmesi amaçlanmaktadır. Ayrıca solunumsal ilaç geliştirme çalışmalarında translasyonel bir ortam yaratması; geliştirilecek bu ilaçların ve tanı kitlerinin faz-1 çalışmaları da hizmet verecek şekilde ileri bir standart oluşturması hedeflenmektedir. Akciğer kanseri, astım, KOAH ve akciğer fibrozisi alanında yoğun bir şekilde devam eden Faz II ve faz III çalışmalarında Göğüs Hastalıkları Kliniği Türkiye’de en önde gelen merkezlerdendir. Oluşan tecrübe bundan sonra özellikle hasta faz-1 klinik çalışmalara geçilebilecek düzeydedir.  Nitekim akciğer kanseri alanında en önemli çalışma partnerimiz olan Lilly firması faz-1 çalışmalar için uluslararası kurumsal işbirliği teklifinde bulunmuştur. İleri hastalıkların faz-1 çalışmaları, kliniğe ve yoğun bakıma kolayca entegre olabilen ve alt yapısı gerekli koşullara uygun alanlarda yapılmalıdır. Faz-1 çalışmalara uygun şekilde tasarlanan bu merkez sadece göğüs hastalıkları değil hastanemizdeki tüm ağır hastaları içeren faz-1klinik çalışmalara hizmet verebilecektir.

Bu hazırlıkların sonucunda 2017 yılında akciğer kanserine yönelik 2 adet faz-1 çalışma teklifi alınmıştır. Göğüs Hastalıkları, Medikal Onkoloji ve Farmakoloji ortak yer aldığı  “A Phase 1B Study of Abemaciclib in Combination with Pembrolizumab for Patients with Stage IV Non-Small Cell Lung Cancer or Hormone Receptor Positive, HER2 Negative Breast Cancer” ve “A Single Centered, Open Label, Two-Step, Phase Ia/Ib Study Of Tumor Targeted Prodrug, Pocotaxel in Patients With A Recurrent, Locally Advanced or Metastatic Non-Small Cell Lung Cancer” adlı projeler için sözleşme imzalanmıştır. Bu projelerde Göğüs Hastalıkları A.D.’dan Tuncay Göksel, Gürsel Çok ve Haydar S. Karakuş, Farmakoloji A.D.’dan  Cenk Can, Medikal Onkoloji B.D.’dan Erdem Göker araştırmacı olarak yer almıştır.

Araştırmalarını farklı farklı yerlerde yapan bu çok disiplinli tranlasyonel yapının çok daha verimli ve dinamik çalışması ve klinik araştırma süreçlerine daha iyi entegre olması amacıyla Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Kliniğine organik bağlantısı olan bir araştırma merkezi yapılması planlanmıştır. Bu amaçla yaklaşık 7 yıldır terkedilmiş olarak duran eski Mikrobiyoloji A.D. binası tahsis edilmiştir. Bu iş için mali kaynak ayrılamayacağı ve tadilatın bir yardımsever bağış desteği yapılabileceği belirtilmiştir. Binanın tadilat değerlendirilmesi sırasında yapılan teknik analiz raporunda bazı krişlerde kırıklar olduğunun tespit edilmesi ve bodrum katındaki taşıyıcı ünitelerin çürümüş olması nedeniyle tadilatının mümkün olmadığı yeniden kapsamlı düzenleme yapılması gerektiği belirtildi. Bu iş için gönüllü olan Atasever ailesinin (Özden Atasever) inşaat maliyetini üstüne almasıyla, yapılan protokol çerçevesinde yeniden düzenleme inşaatı başlatılmıştır. Yaklaşık 1000 m2’lik alan işgal eden merkezin 3 ana bölümden oluşması planlanmıştır. Binanın iç mimarisi, laboratuvarlar alt yapısı kurulması ve mefruşatı için ek kaynağa ihtiyaç bulunmaktadır.

1. Translasyonel Araştırma Laboratuvarları: Her biri farklı tema içeren 6 laboratuvar, bu konuya hakim öğretim üyelerinin sorumluğunda çalışacaktır. Yapım aşamasında sadece alt yapı kurulacak, laboratuvar malzeme ve cihazları ilgili öğretim üyelerinin zimmetinde olmak kaydıyla eski ve yeni projelerinden sağlanacaktır. Eğer bir öğretim üyesi bu merkezde  araştırma yapmaktan vazgeçerse kendisine zimmetli malzeme ve cihazları kendi bölümüne götürebilecektir. Bu şekilde ilgili araştırmacıların kaygı yaşamadan cihazlarıo ile birlikte merkeze gelmesinin önünün açılmaı planlanmıştır. Tematik 6 laboratuvar şunlardır. Soluk havası analizi (Analitik Kimya), Nano malzeme ve taşıyıcılar (Biyokimya), Biyo-çip/biyo-malzeme (Biyomühendislik), Hücre kültürü (Biyoloji-Temel Onkoloji), Tanısal kit ve polen tanımlama (Biyokimya-Biyoloji-Göğüs), Meslek diagnostik (Biyokimya-Göğüs-Halk Sağlığı): Bu bölümü sadece görevli araştırmacılar girecektir. İnsan kaynağı yüksek lisans ve doktora programlarından, finansal kaynak ise projelerden sağlanacaktır. 
2. Klinik Araştırma Merkezi: Bu alan özellikle faz-1 klinik çalışma gerekliliklerini sağlayacak şekilde planlanmıştır. Faz-1 araştırma merkezi yeni ilaçların, tanı kitlerinin ve tıbbi cihazların insanlara ilk kez uygulanabileceği bir multidisipliner araştırma alt yapısını tanımlar. Bu bölüm için gerekli insan kaynağını öğretim üyeleri ve araştırma sponsoru firmalar tarafından finanse edilen çalışıma koordinatörleri oluşturacaktır. İdamesi için finansal kaynak ise uluslararası projelerden sağlanacaktır. Bu bölüm hastanemiz için ciddi gelir getirici olacaktır. Türkiye’de ilk olacak bu sistemin bir model olarak örnek bir merkez olması planlanmaktadır.
3. Lisansüstü Eğitim Birimi (Sağlık Bilimleri Enstitüsü bünyesinde Multidisipliner Translasyonel Pulmonoloji Yüksek Lisans ve Doktora programı): Bu program multidisiplipliner katkı ile oluşturulacak ve projelerde yer alan ya da yer almak isteye ilgili tüm öğretim üyelerine ders verilecektir. Bu yapılanma sayesinde hem araştırmalar için insan kaynağı sağlanacak hem de araştırmacı yetiştirilecektir